De roeper is u een excuus verschuldigd. De afgelopen twee weken heeft zij namelijk als voltijd gids gefungeerd, waarbij verkiezingen en c-c-coalitievormingen in zowel het bruisende hart van de Britse democratie als het kalme Engelse platteland zijn gevolgd. Hier volgt dan echter toch een verslag van een aantal dagen dat als zeer uitzonderlijk de Britse geschiedenis in zal gaan. De eerste echt spannende verkiezingen sinds 1997 verliepen eigenlijk zoals iedereen had verwacht, maar zoals niemand dit had willen erkennen: geen partij zou ertoe in staat zijn om in haar eentje een meerderheidsregering te vormen.
De zesde mei brak dan eindelijk aan, en er zat wel degelijk iets speciaals 'in de lucht'. Een lange wandeling door de hoofdstad toonde ons menig polling station: soms, zoals in Westminister zelf, met een lange rij mensen ervoor, en soms, zoals in een sjieke Marylebone, eng en verlaten. De verdeeldheid onder de Britten was die dag dan ook haast al te voorspellen. Uw roeper was zelfs zo bevoorrecht dat zij zelf een stemkantoor van binnen heeft mogen aanschouwen, om vervolgens daadwerkelijk een zwart (rare Britten) potlood ter hand te nemen en een kruisje op papier te plaatsen. Dit betrof dan wel de gemeenteraadsverkiezingen in plaats van de lokale strijd voor de Tootingse parlementszetel, maar vooralsnog voelde ik me bevoorrecht dat ik tot op zekere hoogte deel mocht nemen aan het Britse democratische proces.
De traditionele verkiezingsavond moest toen nog beginnen. Al sinds jaar en dag is de statige televisieavond van de BBC vaste prik voor de meeste Britten. Dit jaar stond daar echter ook nog een humoristische versie tegenover van het over het algemeen averechte commerciële kanaal Channel 4. In dit huishouden werd er die avond dan ook driftig heen en weer gezapt. Een hoop gebakken lucht en een paar uur verder kwamen de eerste uitslagen pas binnen, en de lange zit tot de uiteindelijke uitslagen is dan ook enkel en alleen weggelegd voor de meest doorgewinterde politieke fanatici. Elke zetelwinst is voorzien van een klein toneelstukje: in het plaatselijke buurthuis staan alle kandidaten kaarsrecht naast elkaar op een amateuristisch podiumpje, elk voorzien van een protserige rozet in de eigen partijkleuren. Een onbekende official leest vervolgens de officiële uitslag op in aantal stemmen, waarbij de Member of Parliament officieel wordt benoemd voor de komende termijn. Deze vreemde constructie heeft tot gevolg dat wij als kijker live getuige van zijn dat een hooggeplaatste bestuurder na dertien jaar zijn baan verliest. De harde realiteit, persoonlijk gespeeld.
Pas na deze lange nacht, die duidelijk uitdraaide op een hung parliament, werd het werkelijk spannend. Het was duidelijk te zien hoe de traditionele reporters van BBC, Sky en ITV absoluut niet wisten wat ze aanmoesten met de situatie. Na ene verkiezingsavond horen er immers duidelijke winnaars en verliezers te zijn, waarna je vervolgens respectievelijk tranen en euforie kunt verslaan. Dat pers en natie vervolgens DRIE HELE DAGEN dienden te wachten totdat dan ook werkelijk duidelijk werd wie de komende tijd het land zou gaan regeren, werd dan ook helemaal als bespottelijk beschouwd. De tabloids waren pissig dat Brown nog een midweekje langer in 10 Downing Street vertoefde, en de serieuzere media deden hun beklag dat de onderhandelingen het land onnodig lang stuurloos en regeringsloos maakten. Het werd even bijzonder spannend toen het leek dat de Lib Dems alsnog toenadering zochten tot Labour, waarna links Engeland een dag lang verlekkerd droomde over een Progressive Alliance. Het bleek enkel een onderhandelingsmanoeuvre van de liberalen te zijn, en al gauw was David Cameron dan ook op weg naar Buckingham Palace.
Ik moet eerlijk bekennen dat de reactie van de Britten op de eerste coalitie sinds voor de Tweede Wereldoorlog me danig is tegengevallen. En dan heb ik het niet alleen over de media, die te pas en te onpas minderheidskabinetten en coalities door elkaar halen, en coalitiepartners beschuldigen van principiële hypocrisie. Natuurlijk mag je grote vraagtekens zetten bij samenwerking tussen een pro- en een anti-Europese partij. Vanzelfsprekend is het best lastig om de liberalen in te zien stemmen met het behoud van de Britse kernwapens. Maar als je politici constant beschuldigt van draaikonterij in plaats van begrip te tonen voor concessies en consensus, heb je het principe van coalitievorming absoluut niet begrepen. Het steekt me nog het meest dat progressieve vrienden van mij, verleid door de liberale roep om verandering, zich vol woede afkeren van de Lib-Cons, en enkel en alleen focussen op hun schrikbeeld dat de Tories voor het eerst sinds dertien jaar aan de macht zijn gekomen. En dat nu ook nog dankzij hun stem. Begrijpt dan niemand dat, wie in de Britse geschiedenisboekjes kijkt, ziet dat er na een sociaal-democratisch tijdperk immer een conservatieve periode is gekomen? Heeft dan niemand door dat de Change die zoveel mensen wilden, zover als dit mogelijk is binnen het vreemde kiesstelsel, hiermee ook echt is begonnen? Links Brittannia wil graag dat haar stem gaat tellen, wil graag Proportional Representation in plaats van een districtenstelsel. Maar, lieve mensen, dat betekent ook dat de kans groot is dat de conservatieven deel blijven gaan vormen van toekomstige regeringen. Kijk eens naar die landkaart met kiesdistricten, waarop heel buitenstedelijk Engeland conservatief blauw gekleurd is. Leuk of niet, veel Britten blijven stemmen op de Tories, en wie respect heeft voor de democratie geeft deze regering dan ook gewoon een kans. Een enkele partij die de leiding heeft, dat is pas eng. En zolang de term 'Clameron', die ik gister in The Guardian las, maar niet blijft plakken, wil ik deze c-c-coalition best met (kritisch) enthousiasme begroeten.
