donderdag 27 mei 2010

Pruik

Was ik een aantal dagen geleden nog even in Shakespearean Engeland, gisteren bevond ik mij zowaar midden in de pruikentijd. Een Nederlandse, rechtsgeleerde vriendin en ik hadden reeds enkele maanden de intentie om eens een kijkje te nemen bij een Britse rechtszaak. Hierbij konden we natuurlijk niet voorbij aan the Old Bailey, tegenwoordig officieel het Central Criminal Court geheten. Sedert de middeleeuwen bevindt zich al een rechtsgebouw op deze plek, temidden de City of London, recht naast de nu verdwenen, beruchte Newgate-gevangenis.

Waar het parlement grotendeels ontoegankelijk blijft, is de gewone burger prima in staat om de Britse rechterlijke macht lastig te vallen. Na een kleine controle, waarbij telefoon en camera ingeleverd dienden te worden, konden we zo een strafproces inlopen. Zelfs de juridische leek beleefde een ware cultuurshock. Een dozijn advocaten, elk uitgedost met gewaad en ongemakkelijk uitziende pruik, luisterde twee uur lang aandachtig naar de bepruikte rechter, die op zeer toegankelijke wijze een ingewikkelde strafzaak uitlegde aan de jury aan zijn rechterhand. Langzaam en geleidelijk kwamen we meer te weten over de negen verdachten die achter een ruitje in the dock zaten. Een verjaardagsfeestje van een zestienjarig meisje was overvallen door een bende, die onder de woorden Black Mafia op de ramen bonkten en de deur inbeukten. Hierna werd een jongeman aangevallen, waarbij hij met een baksteen werd geslagen en een flinke meswond aan zijn keel opliep. De verdachten waren met name aangewezen door een getuige met banden met een andere gang, die ervoor koos om anoniem te blijven.

We hadden het goed getimed. Het proces was al weken bezig, maar we vielen middenin de samenvatting van het bewijs en de getuigeverslagen die de rechter aan de jury verschafte. Dit samenraapsel van 'de gewone man' werkte eigenlijk nog veel meer vervreemdend dan de zee van pruiken die we voor ons zagen. Gemakkelijk te begrijpen was de rechtzaak zeker, de schuldvraag moest immer door een gewoon slag mensen beantwoord kunnen worden. Toch voelde ik me niet gemakkelijk bij de wat knullige omschrijving van een delict met zulke complexe verwikkelingen. Het leek in ieder geval wel te passen bij de Britse neiging om alle details van strafzaken openbaar te maken. Er kleeft iets engs aan een maatschappelijke eis om kennis, met name als het draait om de levens van zowel slachtoffers als daders. Een anglofiel blijf ik, maar een jurysysteem zal ik nooit begrijpen. Dan mogen die pruiken wat mij betreft wel blijven.

http://www.bexleytimes.co.uk/content/bexley/times/news/story.aspx?brand=BXYOnline&category=news&tBrand=northlondon24&tCategory=newsbxy&itemid=WeED15%20Apr%202010%2010%3A28%3A23%3A667

woensdag 19 mei 2010

Globe

De geschiedenis van Londen is immer aanwezig. Negentiende-eeuwse vernieuwingsdrang en Duitse vernielzucht ten spijt, de Londenaar ademt de historie van de stad. En indien de verbeelding niet sterk genoeg is om de drang naar het verleden te sussen, daar wordt het Londen van weleer kunstmatig tot leven gewekt. Het beste voorbeeld van deze neiging staat naast Tate Modern aan de Thames, een aantal honderd meter van het origineel, waarbinnen vierhonderd jaar geleden de Londenaars dagelijks werden vermaakt. Ik heb het natuurlijk over the Globe, het zeventiende-eeuwse Shakesperiaanse theater dat volgens de originele tekeningen tot in de details in nagebouwd, en in 1997 haar deuren opende.

Als tourist en student had ik al eens een bezoekje gebracht aan deze bijzondere constructie. Ik had echter nog nooit de kans gehad om ook daadwerkelijk een theatervoorstelling te bezoeken. De cynicus hoont wellicht zij die het verleden tot in de de puntjes trachten na te bootsen, maar in de wereld van het theater is werkelijk alles geoorloofd. Je hoeft dan ook enkel maar een paar ingrediënten te verschaffen - een nep vroegmodern theater en een paar dolle kostuums - en het lijkt wel alsof de rest van de wereld even meedoet, even meeduikt in het verleden. Een vogel die het openluchttheater invliegt en zich brutaal voor een aantal toeschouwers nestelt. Een druppeltje regen dat zowel op publiek als op spelers valt. Zelfs de herrie van overscherende vliegtuigen lijkt onder een dramatische monoloog van Macbeth te horen tot stadsgedruis anno 1602.

De productie is niet minder dan gruwelijk en bloederig te noemen. A gruesome production of a horrific play waarschuwen posters in en om de Globe. Dit weerhoudt een leerkracht van een hele klas 7- of 8 jarigen er niet van om haar roede het theater in te leiden, en te trakteren op 2,5 uur poetisch bloedvergieten. De Engelse houding ten opzichte van de jeugd in een notendop: theatrale sex, masturbatie en moord is kennelijk lang niet zo erg: scheldwoorden verpesten de onschuld van een kind pas echt.

Ondanks mijn verwondering over het publiek, was de opvoering van Shakespeare's meest macabere tragedie was een waar meesterwerk: bomvol symbolisme dat nog het meest deed denken aan de helse beelden van Hieronymus Bosch. Er werd hot en her muziek gespeeld, en acteurs waren tussen, onder, achter het publiek. De toeschouwers werden zowaar deel van het stuk, van die kunstmatige realiteit, die heel de Globe heel even deed proeven van het Londen van weleer. Of, liever gezegd, hoe Londenaars het Londen van toen graag zouden willen zien. Een ding werd me toch wel duidelijk. Als je gek bent op dit theaterland en haar inwoners, moet je toch ook wel een klein beetje leuk vinden om jezelf voor de gek te houden. Of je bent zoals de vogels, metaal of anderszins, en je vliegt ongestoord door.

maandag 17 mei 2010

The 'C' Word

De roeper is u een excuus verschuldigd. De afgelopen twee weken heeft zij namelijk als voltijd gids gefungeerd, waarbij verkiezingen en c-c-coalitievormingen in zowel het bruisende hart van de Britse democratie als het kalme Engelse platteland zijn gevolgd. Hier volgt dan echter toch een verslag van een aantal dagen dat als zeer uitzonderlijk de Britse geschiedenis in zal gaan. De eerste echt spannende verkiezingen sinds 1997 verliepen eigenlijk zoals iedereen had verwacht, maar zoals niemand dit had willen erkennen: geen partij zou ertoe in staat zijn om in haar eentje een meerderheidsregering te vormen.

De zesde mei brak dan eindelijk aan, en er zat wel degelijk iets speciaals 'in de lucht'. Een lange wandeling door de hoofdstad toonde ons menig polling station: soms, zoals in Westminister zelf, met een lange rij mensen ervoor, en soms, zoals in een sjieke Marylebone, eng en verlaten. De verdeeldheid onder de Britten was die dag dan ook haast al te voorspellen. Uw roeper was zelfs zo bevoorrecht dat zij zelf een stemkantoor van binnen heeft mogen aanschouwen, om vervolgens daadwerkelijk een zwart (rare Britten) potlood ter hand te nemen en een kruisje op papier te plaatsen. Dit betrof dan wel de gemeenteraadsverkiezingen in plaats van de lokale strijd voor de Tootingse parlementszetel, maar vooralsnog voelde ik me bevoorrecht dat ik tot op zekere hoogte deel mocht nemen aan het Britse democratische proces.

De traditionele verkiezingsavond moest toen nog beginnen. Al sinds jaar en dag is de statige televisieavond van de BBC vaste prik voor de meeste Britten. Dit jaar stond daar echter ook nog een humoristische versie tegenover van het over het algemeen averechte commerciële kanaal Channel 4. In dit huishouden werd er die avond dan ook driftig heen en weer gezapt. Een hoop gebakken lucht en een paar uur verder kwamen de eerste uitslagen pas binnen, en de lange zit tot de uiteindelijke uitslagen is dan ook enkel en alleen weggelegd voor de meest doorgewinterde politieke fanatici. Elke zetelwinst is voorzien van een klein toneelstukje: in het plaatselijke buurthuis staan alle kandidaten kaarsrecht naast elkaar op een amateuristisch podiumpje, elk voorzien van een protserige rozet in de eigen partijkleuren. Een onbekende official leest vervolgens de officiële uitslag op in aantal stemmen, waarbij de Member of Parliament officieel wordt benoemd voor de komende termijn. Deze vreemde constructie heeft tot gevolg dat wij als kijker live getuige van zijn dat een hooggeplaatste bestuurder na dertien jaar zijn baan verliest. De harde realiteit, persoonlijk gespeeld.

Pas na deze lange nacht, die duidelijk uitdraaide op een hung parliament, werd het werkelijk spannend. Het was duidelijk te zien hoe de traditionele reporters van BBC, Sky en ITV absoluut niet wisten wat ze aanmoesten met de situatie. Na ene verkiezingsavond horen er immers duidelijke winnaars en verliezers te zijn, waarna je vervolgens respectievelijk tranen en euforie kunt verslaan. Dat pers en natie vervolgens DRIE HELE DAGEN dienden te wachten totdat dan ook werkelijk duidelijk werd wie de komende tijd het land zou gaan regeren, werd dan ook helemaal als bespottelijk beschouwd. De tabloids waren pissig dat Brown nog een midweekje langer in 10 Downing Street vertoefde, en de serieuzere media deden hun beklag dat de onderhandelingen het land onnodig lang stuurloos en regeringsloos maakten. Het werd even bijzonder spannend toen het leek dat de Lib Dems alsnog toenadering zochten tot Labour, waarna links Engeland een dag lang verlekkerd droomde over een Progressive Alliance. Het bleek enkel een onderhandelingsmanoeuvre van de liberalen te zijn, en al gauw was David Cameron dan ook op weg naar Buckingham Palace.

Ik moet eerlijk bekennen dat de reactie van de Britten op de eerste coalitie sinds voor de Tweede Wereldoorlog me danig is tegengevallen. En dan heb ik het niet alleen over de media, die te pas en te onpas minderheidskabinetten en coalities door elkaar halen, en coalitiepartners beschuldigen van principiële hypocrisie. Natuurlijk mag je grote vraagtekens zetten bij samenwerking tussen een pro- en een anti-Europese partij. Vanzelfsprekend is het best lastig om de liberalen in te zien stemmen met het behoud van de Britse kernwapens. Maar als je politici constant beschuldigt van draaikonterij in plaats van begrip te tonen voor concessies en consensus, heb je het principe van coalitievorming absoluut niet begrepen. Het steekt me nog het meest dat progressieve vrienden van mij, verleid door de liberale roep om verandering, zich vol woede afkeren van de Lib-Cons, en enkel en alleen focussen op hun schrikbeeld dat de Tories voor het eerst sinds dertien jaar aan de macht zijn gekomen. En dat nu ook nog dankzij hun stem. Begrijpt dan niemand dat, wie in de Britse geschiedenisboekjes kijkt, ziet dat er na een sociaal-democratisch tijdperk immer een conservatieve periode is gekomen? Heeft dan niemand door dat de Change die zoveel mensen wilden, zover als dit mogelijk is binnen het vreemde kiesstelsel, hiermee ook echt is begonnen? Links Brittannia wil graag dat haar stem gaat tellen, wil graag Proportional Representation in plaats van een districtenstelsel. Maar, lieve mensen, dat betekent ook dat de kans groot is dat de conservatieven deel blijven gaan vormen van toekomstige regeringen. Kijk eens naar die landkaart met kiesdistricten, waarop heel buitenstedelijk Engeland conservatief blauw gekleurd is. Leuk of niet, veel Britten blijven stemmen op de Tories, en wie respect heeft voor de democratie geeft deze regering dan ook gewoon een kans. Een enkele partij die de leiding heeft, dat is pas eng. En zolang de term 'Clameron', die ik gister in The Guardian las, maar niet blijft plakken, wil ik deze c-c-coalition best met (kritisch) enthousiasme begroeten.

dinsdag 4 mei 2010

Gewoon doodnormaal democratisch

http://nos.nl/video/155003-interview-met-nick-glegg-leider-van-de-britse-liberaal-democraten.html

Voor iemand die tracht Britse gedachtespinsels naar het Nederlands te vertalen is het enkel een droom om een van de belangrijkste spelers bij deze belangrijke landsverkiezingen 2010 zijn mening in helder Nederlands te horen verwoorden. Zonder de bombast die de afgelopen maanden zo belangrijk is geworden in de politiek, zonder spindokters en overdreven anekdotes over 'de gewone man', lijkt Nick Clegg per direct een veel pragmatischer politicus. Stiekem is Clegg een heel stuk Nederlandser dan ik hem altijd had ingeschat.

Waar zijn grammatica wat te wensen overlaat, slaat zijn intonatie zowaar de spijker op de kop. Misschien ligt het aan mijn automatische associaties tussen politiek en onechtheid die de Britten zo vaak geneigd zijn om te leggen, maar totdat Clegg zei dat hij "gewoon een doodnormaal democratisch kiessysteem" wil, had ik niet door hoe wereldlijk het beeld van de liberaal daadwerkelijk is. Britse bekrompenheid doet hier immer om de hete brei heendraaien, waardoor het districtenstelsel nooit direct wordt aangekaart. Na de bonnetjesaffaire zijn de Britten plots een stuk minder trots op hun plaatselijke MP en wordt er wellicht iets kritischer naar het systeem gekeken.

Nu the Guardian definitief haar steun betuigt voor de oranje-gele rozetten van de liberalen, is er een interessante tweedeling ontstaan. Met een beetje geluk stevent Brittannia direct op een hung parliament af, waarmee men eindelijk eens door zal hebben dat een (voormalig) wereldrijk niet zal vergaan onder een coalitieregering. Electoral reform is een mooie droom op zich, maar wat voor rol gaat Cleggs Nederlandse pragmatiek daarin spelen? Heeft Groot-Brittannië het werkelijk in zich om ooit 'gewoon doodnormaal democratisch' te zijn? Nog twee dagen te gaan.

Interessante verkiezingsblog van 'national treasure' Stephen Fry: http://www.stephenfry.com/2010/05/04/how-i-will-vote/