Vier keer per week klinken de doffe klanken die volgen op het wel en wee van de inwoners van Albert Square te Walford (in de fictionele Londense postcode E20) door de Britse huiskamers, gevolgd door een hoogstens melancholisch muziekje. Vijfentwintig jaar bestaat BBC-soap Eastenders deze week, en dat zullen we weten ook. De enigszins bizarre doch terechte vraag die op het moment dan ook op ieders lippen hangt is: 'Wat is jouw favoriete doof doof?'
Hoewel de Beeb het geven van een acceptabel antwoord op deze strikvraag door middel van een top 100 van personages uit de soap, ieder met zijn of haar meest spectaculaire doof doof, wat heeft vergemakkelijkt, bood huisgenoot op unieke wijze uitkomst door mij een ware crash course in deze Britse soap te geven. Met het traditionele donderdagavondse glaasje wijn erbij montte deze les al gauw uit in een globale studie van soaps in het algemeen, van gebleekte tanden en gebruinde huiden in ATWT en The B & the B tot de schaamteloos bordkartonnen huiskamers van GTST en ONM. Er werd ingezoomd, het beeld werd bevroren en muziek barstte los, maar de doof doof bleek uniek Eastenders.
De Britten kennen een rijke soap-geschiedenis. In verre verte de oudste zeepkist is Coronation Street: tranen, moorden en auto-ongelukken in fictioneel Manchester sinds 1960. Eastenders is met zijn 25 jaar dus alles behalve indrukwekkend antiek. Om de bijzondere positie van de jarige soap te begrijpen zijn er twee belangrijke zaken om te begrijpen. Allereerst blijft het dubieus dat het door het publiek bekostigde British Broadcasting Centre dergelijke kul op de buis durft te brengen. Om beschuldigingen van het verkwanselen van publieke gelden dan ook voor te zijn heeft Eastenders zich als geen ander geprofileerd als platform voor het bespreekbaar maken van taboe's en het stimuleren van een liberale gedachtegang. Naast de tientallen storylines over vreemdgaan, belastingfraude en het zesde mislukte huwelijk was het ook de eerste Britse dramaserie waar een HIV-positief personage in zat, waar pedofilie uitgebreid behandeld werd, en waar homoseksualiteit binnen de Pakistaanse moslimgemeenschap eens echt besproken werd. Via 'enders doet de Beeb, zeker na het uitlekken van de miljoenensalarissen door zijn grootste sterren, hard zijn best om de publieke gelden constant te verantwoorden.
Dan is er nog een ander element wat de soap zo bepalend maakt: het is gek genoeg de enige van alle Britse soaps ('Flikken'-equivalent The Bill nagelaten) die zich in de Britse hoofdstad afspeelt. De andere 'groten', 'Corrie', Hollyoaks en Emmerdale spelen zich allemaal ten noorden van Birmingham af, in fictieve steden als Manchester en ongenoemde dorpjes op het Yorkshire platteland. Als iemand die van noord naar zuid is verhuisd heb ik het altijd erg lachwekkend gevonden dat noord-Engelse gemeenschappen als ideale fictieve kweekvijver der kommer en kwel werden beschouwd. In Londen is het echter toch iets geloofwaardiger dat er om de haverklap gerommeld, gevochten en gerotzooid wordt, hoewel het iets moeilijker is het bezoek van bekakte Burgemeester Boris Johnson aan de locale kroeg niet met flinke een korrel zand te nemen.
De scheidslijn tussen geloofwaardigheid en familiarity is echter flinterdun. Het plat-Cockneys van 'enders ("Get aahtaah maah pub!", "Rickaaaaay!") is bijvoorbeeld veel meer dan enkel een accent om het komisch effect: het is een nostalgische blik die het heden met het verleden vermengt, die het onbevangen Londens van straatschoffies en marktkoopmannen op een dergelijke manier opnieuw uitvindt dat het gekunstelde resultaat alleen al om zijn bekend voelende ongeloofwaardigheid door velen wordt genoten. De symboliek is heerlijk: met kerst werd de soap's gemeenste slechterik Archie Mitchell door een nog onbekende dader neergeknuppeld met de buste van mijn Koningin Victoria die al jaren de fictieve pub die haar naam draagt. siert De luchtbel Albert (teerbeminde man van Queen Vic) Square geeft en neemt, en kan alleen voortbestaan als we met z'n alle blijven geloven in een kinderlijk overzichtelijke weerspiegeling van een moderne samenleving die, net als de meeste Britten, het verleden maar niet los kan laten.
Vanavond volgt er een doof doof der doof doofs: als uniek experiment wordt zowaar een hele aflevering live uitgezonden. Of de soapacteurtjes hun tekst kunnen onthouden en het decor niet inelkaar dondert maakt niet zoveel uit: alles draait om de Whodunnit van het jaar, wie de koninklijke buste op Eerste Kerstdag ter hemel richtte en de heer Mitchell bruut ter grond bestelde. Een favoriete doof doof heb ik vooralsnog niet, maar als ze in de aflevering vanavond een stukje Rhyming Cockney Slang weten te verwerken, hebben ze mijn Londense hart in ieder geval gestolen.
edit: Het was Stacey Slater 'whodunnit', die niet bekende voordat haar kersverse echtgenoot Bradley Branning van twee hoog naar beneden was gestort, om haar de kans geven te vluchten voor de politie. Doof doof. Geen cockney-gerijm maar wel een acteur die zijn tekst even vergat, een cameraman die even de weg kwijt was en, als klap op de vuurpijl, een deur die niet open ging. Doof doof.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten